PMD Antanas Korvin-Kosakovskis

Антоні Касакоўскі (1735 — 25 верасня 1798) — вялікалітоўскі дзяржаўны дзеяч, апошні кашталян інфлянцкі (1789—1795), пасол Чатырохгадовага сойма.

Біяграфія

Прадстаўнік знатнага вялікалітоўскага шляхецкага роду Касакоўскіх герба «Слепаўрон». Другі сын стольніка жмудскага і стражніка ковенскага Дамініка Касакоўскага (1711—1743) і Марыяны з Забелаў. Браты — ваявода віцебскі і браслаўскі Міхаіл, біскуп інфлянцкі Юзаф Казімір і вялікі гетман літоўскі Шыман Марцін.

Быўшы прадстаўніком знатнага роду, Антоні Касакоўскі займаў шэраг дзяржаўных і ваенных пасад. У 1759 годзе — стражнік і падстароста ковенскі, быў выбраны дэпутатам Літоўскага Трыбунала. У 1762 годзе — харунжы пяцігорскай харугвы ў літоўскіх войсках. У 1765 годзе атрымаў пасаду пісара земскага ковенскага.

У 1777 годзе Антоні Касакоўскі, які ведаў кірыліцу і старабеларускую мову, быў запрошаны ў Варшаву для ўдзелу ў стварэнні копіі Метрыкі ВКЛ. У 1780 годзе быў выбраны паслом ад Ковенскага павета на сойм. У 1783 годзе атрымаў пасаду харунжага ковенскага і Ордэн Святога Станіслава.

У 1784 годзе пры садзейнічанні расійскага пасланца Магнуса фон Штакельберга Антоні Касакоўскі паспрабаваў дамагчыся пасады кашталяна менскага, але гэту пасаду заняў Шыман Забела. У 1786 годзе прэтэндаваў на мсціслаўскую кашталянію, якую паспеў перахапіць Юзаф Храпавіцкі.

У 1788 годзе Антоні Касакоўскі быў выбраны паслом ад Ковенскага павета на Чатырохгадовы сойм (1788—1792). Удзельнічаў у камісіі па праверцы вайсковага дэпартамента, у 1789 годзе быў выбраны соймавым суддзёй. У далейшым не ўдзельнічаў у працы сойма і прадстаўляў Ковенскі павет у Трыбунале Вялікага Княства Літоўскага. 30 верасня 1789 года атрымаў пасаду кашталяна інфлянцкага. У 1791 годзе стаў кавалерам Ордэна Белага Арла. У 1792 годзе расійскі пасланец Якаў Булгакаў унёс імя Антонія Касакоўскага ў спіс польска-літоўскіх паслоў і сенатараў, якія выступалі супраць новай канстытуцыі Рэчы Паспалітай, прынятай 3 мая 1791 года.

У 1792 годзе кашталян інфлянцкі Антоні Касакоўскі далучыўся да Таргавіцкай канфедэрацыі, дзе выконваў функцыі саветніка генеральнай літоўскай канфедэрацыі.

У 1794 годзе ў час паўстання пад кіраўніцтвам Тадэвуша Касцюшкі Антоні Касакоўскі быў арыштаваны ў сваім маёнтку Марцінішках паўстанцкім атрадам пад камандаваннем князя Рамуальда Гедройца. Быў абвінавачаны ў дзяржаўнай здрадзе і мусіў быў паўстаць перад судом, але па асабістым распараджэнні самога Тадэвуша Касцюшкі быў вызвалены. Двое яго братоў былі павешаны паўстанцамі.

25 верасня 1798 года Антоні Касакоўскі памёр у сваім маёнтку Марцінішкі (Літва).

Сям’я

З 1763 года быў у шлюбе з Элеанорай Страшэвіч, ад якой меў трох дачок (Ганну, Марыяну і Ефрасінню) і чатырох сыноў (Яна Непамуцэна, Міхаіла, Юзафа і Шымана). Яго сын Юзаф Антоній Касакоўскі (1771—1842) быў генералам французскай арміі і ад'ютантам імператара Напалеона Банапарта.

Antanas Kosakovskis (1735–1798 m. rugsėjo 25 d.) – LDK valstybės veikėjas, paskutinis Livonijos kaštelionas (1789–1795), pasiuntinys į Ketvarių metų seimą.

Biografija

Lietuvos žymios bajorų Kosakovskių giminės atstovas, herbo „Ślepowron“ savininkas. Žemaitijos stalininko ir Kauno sargybinio Dominyko Kosakovskio (1711–1743) ir Marijanos Zabielaitės antrasis sūnus. Broliai – Vitebsko ir Breslaujos vaivada Mykolas, Livonijos vyskupas Juozapas ir Lietuvos didysis etmonas Simonas Martynas.

Būdamas žymios Lietuvos bajorų giminė atstovas, Antanas Kosakovskis užėmė eilę valstybinių ir karinių pareigybių. 1759 metais – Kauno sargybinis ir paseniūnis, buvo išrinktas Lietuvos Tribunoo seputatu. 1762 metais – Lietuvos kariuomenės įgulos vėliavininkas. 1765 metais gavo Kauno žemės raštininko pareigybę.

1777 metais Antanas Kosakovskis, mokėdamas kirilicą ir senąją baltarusių kalbą, buvo pakviestas į Varšuvą dalyvauti sudarant LDK Metriką. 1780 metais buvo išrinktas pasiuntiniu į seimą nuo Kauno pavieto. 1783 metais gavo Kauno pakamario pareigybę ir Švento Stanislovo ordiną.

1784 metais su rusų pasiuntinio Magnuso fon Štakelbergo pagalba Antanas Kosakovskis pabandė pasiekti Minsko kašteliono pareigybę, bet tą pareigybę užėmė Simonas Zabiela. 1786 metais pretendavo į Mstislavlio kaštelianiją, kurią spėjo perimti Juozapas Chrapovickis.

1788 metais Antanas Kosakovskis buvo išrinktas pasiuntiniu nuo Kauno pavieto į Ketverių metų seimą (1788–1792). Dalyvavo komisijoje departamento kariams tikrinti, 1789 metais buvo išrinktas seimo teisėju. Vėliau seimo darbe nedalyvavo ir dalyvavo atstovaujant Kauno pavietą Lietuvos Tribunole. 1789 m. rugsėjo 30 d. gavo Livonijos kašteliono pareigybę. 1791 metais tapo Baltojo erelio ordino kavalieriumi. 1792 metais rusų pasiuntinys Jakovas Bulgakovas įnešė Antano Kosakovskio vardą į Lenkijos-Lietuvos pasiuntinių ir senatorių, pasisakiusių prieš naują ATR konstituciją, sąrašą, priimtą 1791 m. gegužės 3 d.

1792 metais Livonijos kaštelionas Antanas Kosakovskis prisijungė prie Targovicos konfederacijos, kur vykdė Lietuvos generalinės konfederacijos patarėjo funkcijas.

1794 metais, Tadeušo Kosciuškos sukilimo metu, Antanas Kosakovskis buvo areštuotas savo šeimos dvare, Martyniškyje (prie Jonavos), sukilimo įgulos, kuriai vadovavo Romualdas Giedraitis. Buvo apkaltintas valstybės išdavimu turėjo išstoti prieš teismą, bet asmeniniu Tadeušo Kosciuškos įsakymu buvo išlaisvintas. Du jo broliai buvo sukilėlių pakarti.

1798 m. rugsėjo 25 d. Antanas Kosakovskis mirė savo dvare – Martyniškyje (Lietuva).

Šeima

Nuo 1763 metų buvo vedęs Eleonorą Straševičiūtę, nuo santuokos su kuria turėjo tris dukteris: Aną, Marijoną, Efrosiniją ir tris sūnus: Mykolą (Vaitkuškio dvaro savininką), Juozapą Antaną ir Simoną. Jo sūnus Juozapas Antanas Kosakovskis (1771–1842) buvo Prancūzijos armijos generolas ir imperatoriaus Napoleono I Bonaparto adjutantas.

Literatūra

• Krakowski Bernard. Kossakowski Antoni. // Polski Słownik Biograficzny. Tom XIV. Wrocław – W-wa – Kraków, 1968–1969. С. 263

Antoni Korwin-Kossakowski herbu Ślepowron (1735 - 25 września 1798), kasztelan inflancki.

Syn stolnika żmudzkiego Dominika (1711-1743), brat biskupa Józefa i hetmana Szymona (powieszonych w czasie insurekcji kościuszkowskiej). Jako członek znanej litewskiej rodziny szlacheckiej pełnił szereg funkcji publicznych i wojskowych, był chorążym petyhorskim wojsk litewskich, chorążym kowieńskim, posłem kowieńskim (1780 i 1788), sędzią sejmowym (1789). W 1784 otrzymał Order Świętego Stanisława, w 1791 Order Orła Białego. Był członkiem konfederacji Sejmu Czteroletniego. 30 września 1789 został kasztelanem inflanckim. Figurował na liście posłów i senatorów posła rosyjskiego Jakowa Bułhakowa w 1792 roku, która zawierała zestawienie osób, na które Rosjanie mogą liczyć przy rekonfederacji i obaleniu dzieła 3 maja. Był konsyliarzem z Senatu w konfederacji generalnej Wielego Księstwa Litewskiego w konfederacji targowickiej w 1792 roku, delegowany przez nią do sądów ulitimae instantiae w 1792 roku.

Jako stronnik Rosji był więziony w czasie insurekcji kościuszkowskiej; podobno - według własnych wspomnień Kossakowskiego - w sprawie jego zwolnienia interweniował sam Tadeusz Kościuszko. Został pochowany w Żejmach na Litwie.

Z małżeństwa z Eleonorą ze Straszewiczów był ojcem Józefa (1772-1842), generała i adiutanta Napoleona.