Jon Andersson Helset

Koppskatten 1645: https://www.digitalarkivet.no/view/112/pt00000000160330

Nevnt i 1650 i en odelsstrid om Glomnes.

Helset

Uttalen er Hellset med trong e i begge stavingane. Skrivemåtar: Helles,et 1603, 1617, 1666 og 1723. Strøm har skrive Helgesæt. Rygh nemner under "Forsvundne navne" ein gard mellom Storstein og Frøysa med navnet Hellesemb 1606. Det må vel vere garden her. Narvnet kan tydast på fleire måtar. Trulegast har navnet vore Helgesetr av mannsnamnet Helgi eller av adjektivet heilagr. Det kan og kome av helle eller heller. Det har gått den segna at Helset er eldste garden i Byga. Namnet tyder ikkje på det i den forma det har no. Men namrneforma kan ha vore brigda noko. Hellesemb kan tyde på det. Likeins er det i tettebreva om Hauge sagt at i gamle brev var Hauge kalla Sødre Hellesem. Elles kan vi vel gå ut frå at opphavleg

Øysteinætta åtte Helset 1579. Då var det Ingeborg på Rygg og medarvingane hennar som var eigarar. Om det var folk av ætta som sat her eller om dei hadde bygsla bort, kjenner vi ikkje til. Ingeborg er nemnd saman med Hans Klausen "hustrus fader". . Likevel var det nok slik at dei som sat på Helset delvis var eigarar av bruka. 1603. Steffen som i 1663 er skattlagd for 2 mællag odelsgods, er truleg av Øysteinætta, og dei andre 14 mællag høyrde vel til andre av same ætta. Det er nemnde tre brukarar 1614. Av desse er visstnok ovannemnde Stefen og Ole brør, søner til Lauris. Dei har bytt bruket til faren mellom seg.

Den tredje brukaren då, 1610. Jon Andersson kom til Helset 1610. Han var son til Anders Andersson Ytre?Eide, Stryn. Han fekk 1640 i arv 3 pd. 4 mrk. smør jordegods i Helset. Broren Hans arva 1 mrk. og systera Anne 2 mrk. Desse 3 mrk. bygsla Jon, så bruket hans vart på .3 pd. 7 mrk., over tredjedelen av Helset. Om ætta på Ytre-Eide viser vi til det som Jacob Aaland skriv i Stryneboka, og like eins til det Øverland nemner om Peter á Eið i si Norges Historie, .b?. 4, s. 266.